به گزارش قدس آنلاین ؛ دکتر حمدالله سجاسی قیداری، پیرامون مساله ماندگاری زائر و گردشگر در شهر مشهد اظهار کرد: در این بحث ابتدا باید در نظر بگیریم که مساله ماندگاری زائر در مشهد فرصت است یا تهدید؛ حتی آمار و ارقام در رابطه با ماندگاری زائر در مشهد متفاوت است و برخی بیان می‌کنند که این ماندگاری به یک تا یک‌ونیم روز رسیده و این یعنی کاهش یافته و برخی میزان بالای سه روز را نیز مطرح می‌کنند.
وی افزود: بسیاری اذعان می‌کنند که رفتن زائر در مشهد به حرم مطهر در طول روز، به طور متوسط به دو تا سه ساعت رسیده که این میزان خیلی کم است و جالب این‌جاست که باقی ساعات زائری که به طور مثال یک یا دو روز در مشهد اقامت دارد، آزاد است و بنابراین برای این ساعات باید برنامه داشت و در صورت عدم وجود برنامه، ماندگاری زائر کاهش خواهد یافت.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: بنابراین ماندگاری، افزایش طول دوره سفر و اقامت یک زائر یا گردشگر در یک مقصد است. حال باید دید در بحث ماندگاری، هدف ما از ماندگاری زائر یا گردشگر چیست تا متناسب با هدف ماندگاری، استراتژی مناسب آن را انتخاب کنیم؛ پس بدون استراتژی نمی‌توان به پیش رفت.
سجاسی قیداری ادامه داد: به عنوان مثال دو استراتژی را می‌توان مد نظر قرار داد؛ اول این که اگر هدف از افزایش ماندگاری زائر، بهره‌گیری بیشتر معنوی بوده و سیاست‌گذاری بر این مبنا قرار گیرد که زائر بیشتر بهره‌گیری معنوی داشته باشد، پس باید به دنبال تنوع جاذبه‌های معنوی بگردیم تا زائر علاوه بر برنامه‌های متنوع حرم امام رضا(ع) به مکان‌های دیگر نیز رفته و یا مراسم‌های متنوع در داخل حرم برگزار شود که زائر را جذب کرده و نگه دارد. پس از آن‌جا که هدف معنوی و زیارتی است، نهادهایی که متناسب با آن درگیر می‌شوند آستان قدس رضوی، سازمان تبلیغات و غیر خواهند بود. ضمنا در این شیوه، باید گفت که «زائر» توسط شهروندان به عنوان «میهمان» تلقی شده و شهروندان برای او احترام قائل خواهند شد.
وی اضافه کرد: اما اگر هدف تغییر کند و مقصود از افزایش ماندگاری زائر، جذب درآمد بیشتر از آن و رونق اقتصاد شهر باشد، استراتژی نیز عوض شده و باید به سراغ تنوع جاذبه‌ها و جنبه‌های سیاحتی و تفریحی شهر مشهد در کنار جنبه‌های زیارتی آن رفت. در این استراتژی حتی باید به این توجه شود که زائر و گردشگری که به مشهد سفر می‌کند، علاوه بر شهر مشهد می‌تواند از روستاها و شهرهای اطراف مانند طرقبه، شاندیز، روستاهای ییلاقی و غیره استفاده کند. ضمنا در این استراتژی، به زائر و یا گردشگر به عنوان یک مشتری می‌نگریم و نهادهایی که متناسب با آن می‌توانند در ساختار گردشگری درگیر شوند، میراث فرهنگی، شهرداری، استانداری و... است که زیرساخت ارائه داده و جاذبه‌های گردشگری را فعال‌تر خواهند کرد. در این استراتژی به تنوع سلایق زائران توجه می‌گردد.
این متخصص گردشگری عنوان کرد: بنابراین، به نظر می‌رسد ابتدا باید نوع استراتژی ما در ماندگاری زائر و گردشگر مشخص شود و سپس متناسب با نوع استراتژی اقدام و سازمان‌های متعددی نیز در این امر درگیر شود.
سجاسی قیداری در پاسخ به سوالی پیرامون افزایش ماندگاری زائر و گردشگر از طریق مقرون به صرفه کردن سفر گفت: اگر ماندگاری گردشگر را برای شهر مشهد به عنوان یک فرصت تلقی کنیم، در این نوع دیدگاه، به زائر و گردشگر با نگاه مثبت می‌نگریم؛ چراکه فرصت‌های مناسبی به لحاظ افزایش فرصت‌های اشتغال در شهر مشهد فراهم کرده، از طرفی نرخ بیکاری را کاهش داده، رونق اقتصادی ایجاد می‌کند و به نوعی شاخص‌های توسعه را در شهر مشهد دگرگون خواهد کرد. بنابراین زائر و گردشگر با سفر به مشهد سیستم اقتصادی شهر را به راه می‌اندازد و منجر به اثرات مثبت اقتصادی خواهد شد.
برای مقرون به صرفه کردن سفر زائران، باید رقابت در حوزه خدمات را افزایش دهیم
وی با بیان این که برای مقرون به صرفه کردن سفر زائر و گردشگر در جهت افزایش ماندگاری باید رقابت در حوزه خدمات افزایش یابد، بیان کرد: هرچقدر تعداد ارائه‌کنندگان یک خدمت بیشتر باشد، این امر منجر به انحصاری نشدن قیمت و توان افت آن خواهد شد و در اثر رقابت برای ارائه خدمات، به زائرین خدمات ارزان‌تری داده می‌شود. البته به طور کلی می‌توان گفت شهر مشهد، چندان شهر گرانی برای سفر نیست.
ماندگاری زائر به منزله تهدید
عضو پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به این که برخی از متخصصان و صاحب‌نظران، به ماندگاری زائر به منزله یک تهدید می نگرند، اظهار کرد: لذا روی
کرد دومی که می‌توان به ماندگاری زائر و گردشگر در مشهد داشت، نگاه منفی به بحث ماندگاری است. این دیدگاه بیان می‌کند که گردشگر یا زائر در مشهد تولید آلودگی و زباله کرده و آلودگی شهری ایجاد می‌کند که خود می‌تواند به عنوان یک تهدید برای شهر به حساب آید. زیرا انتقال این زباله‌ها و حل مساله آلودگی‌ها و ترافیک شهری هزینه‌بردار بوده و تهدید محسوب می‌شود. همچنین، در این دیدگاه استدلال می‌شود که استفاده از منابع شهری مشهد برای زائران، یک تهدید به حساب آمده و منابع حق شهروندان است.
سجاسی قیداری تصریح کرد: همچنین برخی از دید تهدید این‌گونه بیان می‌کنند که به طور مثال، زائر و گردشگر در اطراف حرم آن‌قدر زیاد شده که مردم محلی را از اطراف حرم فراری داده و این یک تهدید برای شهر است. به این صورت که بخش مرکزی شهر و اطراف حرم در شب، تقریبا گاهی اوقات خالی از سکنه است، تنها زائران هستند و در آن قسمت از شهر زندگی مرسوم شهروندی جریان ندارد و تنها بازاری برای زائران است.
در نگاه تهدید، تعداد زیاد گردشگر در مشهد رنجش مردم محلی را به دنبال دارد
وی خاطرنشان کرد: در دیدگاه تهدید، همچنین بیان می‌شود که تعداد زیاد گردشگر و زائر در مشهد می‌تواند رنجش مردم محلی و شهروندان عادی را به وجود آورد. به این معنا که گاهی اوقات می‌بینیم میزبانان نسبت به میهمانان در شهر مشهد واکنش‌هایی را نشان می‌دهند؛ یعنی آستانه تحمل مردم محلی در قبال زائر و گردشگر دارای حدی است که اگر از این حد فراتر رود، مردم دچار نوعی انزجار خواهند شد؛ به ویژه مردمی که اقتصاد چندان مرتبط و مستقیمی با زائران یا گردشگران ندارند.
راه حل‌های سودمند برای مدیریت ماندگاری زائر در شهر مشهد
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه پیرامون یک راه حل سودمند برای شهر عنوان کرد: برای افزایش ماندگاری گردشگر، می‌توان به دو شیوه عمل کرد؛ اول این که تلفیق زیارت و سیاحت را برای خانواده‌های زائران و گردشگران در نظر گرفت تا ضریب ماندگاری آن‌ها افزایش یابد. به این معنا که گونه‌های جدیدی از تفریح و گردشگری را در کنار زیارت، همچون گردشگری ورزشی، پارک‌های آبی، پیست‌های اسب‌سواری و موتورسواری و یا گردشگری فرهنگی، همچون افزایش سینماها، کتاب‌خانه‌ها، پارک‌ها و انواع محل‌های بازی را مد نظر قرار دهیم. زیرا افراد و خانواده ها دارای تنوع ذائقه و سلیقه بوده یک شهر زیارتی مانند مشهد، باید توانایی پاسخگویی به تمام سلایق و ذائقه‌های قانونی و عرفی زائران و گردشگران در همه سنین و فرهنگ‌های متنوع را داشته باشد.
توزیع فضایی- زمانی و مکانی گردشگری به عنوان استراتژی جایگزین برای ماندگاری گردشگر
وی ابراز عقیده کرد: به عقیده من، مدیران و برنامه‌ریزان در شهر مشهد، به جای افزایش ماندگاری به عنوان یک استراتژی برای زیارت و گردشگری، می‌توانند به یک استراتژی جایگزین نیز فکر کنند و آن استراتژی توزیع فضایی- مکانی و زمانی گردشگری و نیز افزایش علاقه‌مندی زائران و گردشگران به تکرار سفر است. چراکه ما در شهر مشهد عمدتا در ایام خاصی مانند عید، دهه آخر صفر و چند مناسبت دیگر مذهبی دارای تراکم بالای سفر هستیم و شهر بسیار شلوغ شده و این امر در بلندمدت می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی‌ها شده و حتی کاهش کیفیت خدمات نیز رخ دهد.
سجاسی قیداری عنوان کرد: اما می‌توان به جای آن، براساس مناسبت‌ها و ایونت‌های دیگر، زائران را تشویق کرد در زمان‌های دیگر نیز به شهر مشهد سفر کنند؛ به این معنا که تکرار سفر به جای ماندگاری سفر افزایش یابد و این نیز می‌تواند به عنوان یک استراتژی مطرح شود و حتی گردشگران می‌توانند در سطح مشهد توزیع شوند و لزوما همه در اطراف حرم نباشند. از طرفی دیگر، امکان توزیع سفر در طول سال، در راستای سفر ارزان قیمت نیز هست. زیرا در ایام پیک حضور زائر، افزایش درخواست برای خدمات، سبب افزایش قیمت و کاهش دسترسی می‌گردد. این درحالی است که در ایام غیر پیک سفر به مشهد، تقریبا قیمت‌های همه خدمات سفر، اعم از حمل و نقل، اقامت، خوراک و ...ارزان‌تر نیز است.
چه عواملی در طول ماندگاری زائر و گردشگر موثر است؟
وی در تکمیل سخنان خود، در خصوص عوامل موثری که می‌تواند در طول ماندگاری گردشگر یا زائر تاثیرگذار باشد، گفت: توسعه زیرساخت‌هایی همچون پارکینگ‌ها، پارک‌ها، هتل‌ها و حمل و نقل و...، توسعه و تنوع‌بخشی خدمات، همچون فناوری‌ها، سرویس‌ها و هتل‌ها، تنوع‌بخشی جاذبه‌ها و برنامه‌ها در مقصد و شهر مشهد؛ همچون رویدادهای مختلف، کاهش قیمت‌ها و هزینه‌ها در مقصد از طریق رقابتی کردن و نیز تهیه بسته‌های تشویقی سفر از جمله این عوامل است.
این متخصص گردشگری ضمن بیان این نکته که عوامل مربوط به خانواده و شغل زائر در مبدا نیز از جمله فاکتورهای تاثیرگذار است، ادامه داد: به طور مثال، در فصول پاییز و زمستان شاهد تعداد کم زائر و گردشگر هستیم و این امر به دلیل شاغل بودن افراد و تحصیل فرزندان است و لذا حل کردن مشکل مرخصی می‌تواند ماندگاری زائر را افزایش دهد. همچنین، از دیگر عوامل موثر در طول ماندگار زائر و گردشگر می‌توان به افزایش اماکن تجاری و خرید اشاره کرد.
انتهای پیام
نظر شما